Muhtarlarının hançerlediği vadi: Durguna
Arhavi’deki Durguna vadisi kardeşi Kamilet kadar ünlü olamadı. Oysa Çifteköprüler’de kucaklaşan iki vadi de birbirinden büyüleyici. Durguna vadisi tıpkı Kamilet gibi pek çok endemik tür barındırıyor, doğal varlıklar açısından çok zengin.
Son dönemde Arhavililer de Durguna vadisinin kıymetini anlamaya başladı. Arhavi’nin dereleri tarumar edildiğinden, yaz sıcaklarında Durguna’nın derelerinde serinlemek için toba (Lazcada havuz) kapmaca oynuyorlar. Bu Pazartesi, haftabaşı olduğuna dikkat edin, en az 50 araba vardı, bütün tobalar doluydu.
Arhavili Perko şirketi işte bu vadiye yeni bir HES kurmak istiyor, işbirlikçileri de vadideki üç köyün (Başköy, Küçükköy ve Yıldızlı) muhtarları.
30 Mayıs’ta Perko’nun bu projesi için bilirkişi incelemesi yapıldı. Köylülerin avukatı Bedrettin Kalın dördüncü HES’in vadiye neler edeceğini ve ÇED raporunun tutarsızlıklarını sıraladı. Etrafı jandarmalarla kuşatılan Durgunalılar şirket avukatının yalanları karşısında sessiz kalamadı. Çevre Bakanlığı görevlisi, şirket temsilcisi gibi konuşmasıyla köylüler deliye döndü. Her ikisinin de yalanlarını yüzlerine vurdular.
Şirket sahibiyle birlikte incelemeye gelen Başköy muhtarı Hüseyin Dindar, Durguna vadisinin başköşesine kondurulan Çamlıca Restoran’ın sahibi aynı zamanda. Restoranı satmaya çalışıyor şu sıralar.
Aynı muhtarlar, Durguna ve Kamilet vadilerinin sit alanı ilan edilmemesi için de çabaladı. Durguna’nın gerçek sahipleriyse sit alanı ilan edilmesi için yüzlerce imza topladı. Arhavi köylerinin öbür muhtarları da vadinin sit alanı ilan edilmesini destekledi. Durguna’nın sit alanı ilan edilmesi, HES ve benzeri yıkım projelerine karşı koruyucu bir işlev görecek.
Başka tehditler de var. Şirketler, Kamilet’le Durguna’nın birleştiği Orçi deresine bir HES daha yapıp MNG’nin Kavak HES’ine bağlamayı planlıyor. Böylece Çifteköprüler'den denize kadar Arhavi dereleri tamamen borulara hapsedilmiş olacak. Arhavili MNG önce Sidere ve Orçi derelerini kurutup Kavak HES’i inşa etmiş, sonra da Kamilet vadisini Orta HES’le parçalamıştı. 2020'de Kamilet deresi üç ay çamur akmıştı.
Durguna vadisinde üç HES kurulu: Balıklı, Meşeli ve Soğuksu. Soğuksu HES’i Mogi inşa etti. Öbür iki HES Arhavili Adsel şirketinin (yeni adı Perko). Bu HES projelerinin inşası sırasında vadinin içi oyuldu. Dinamitlerle delik deşik edildi. Çıkan malzemenin tamamı dere yatağına döküldü. Üstelik HES için açılan yolun yarattığı tahribatı sorgulayan köylülere “yayla yolu” yalanını söylediler.
Her iki vadide derelere edilen işkenceler HES’le sınırlı değil. Şirketler kamu kurumlarıyla birleşip proje üstüne proje doğuruyor. 2022’de Kamilet vadisindeki Mençuna yoluna sel bahane edilerek çift şeritli yol yapıldı. Şimdilerde Durguna’da dereyi beton içine alacak bir sel kapanı ve gölet projesi de gündemde.
Arhavi’nin iki güzide vadisi de peşi kesilmeyen saldırılar altında. Arhavi’nin tüm dereleri şirketlerin üşüştüğü, iş makinelerinin kol gezdiği devasa bir şantiye alanına dönüşmüş durumda. Böyle giderse Arhavi’de dağbaşından deniz kıyısına kadar üzerinde HES olmayan, altüst edilmeyen dere kalmayacak. Yani, Arhavi’de dere kalmayacak.
